Namazın Farzları ve Vâcipleri

NAMAZIN FARZLARI

Namazın farzları, toplamda on iki adettir ve bu farzlar iki gruba ayrılır: Namazın dışındaki ve içindeki farzlar. Dışarıdaki farzlar, namaza hazırlık sürecine dahil oldukları için "namazın şartları" (şurûtü's-salât) olarak adlandırılır. İçerideki farzlar ise, namazın özünü oluşturduklarından "namazın rükünleri" (erkânü's-salât) olarak adlandırılır. Bu unsurlar, namazın yapı taşlarını oluşturur ve herhangi biri eksik olduğunda namaz geçerli sayılmaz.

Dışındaki Farzlar

• Hadesten tahâret: Mânevî pisliklerden temizlenmek. Abdestsiz olanın abdest alması, gusül abdesti alması icap etmiş olanın gusletmesi.

• Necasetten tahâret: Namaza başlamadan önce; bedeni, elbise ve çamaşırları, namaz kılınacak yeri, namaza engel olacak gözle görülür her türlü pislikten temizlemek.

• Setr-i avret: Namazda vücudun kapatılması gereken yerleri örtmek.

• İstikbâl-i kıble: Namaz kılarken Mekke-i Mükerreme'deki Kâbe-i muazzama'ya yönelmek.

• Vakit: Beş vakit namazı, vakti girince kılmak. Her namazın ilk vaktini ve son vaktini bilmek gerekir.

• Niyet: Kılınacak namazın hangi vaktin namazı olduğunu hatıra getirmek. Bu niyeti dil ile söylemek sünnettir.

 İçindeki Farzlar

• İftitah tekbiri: "Allahu Ekber" diyerek başlamak.

• Kıyam: Namazda ayakta durmak.

• Kıraat: Namazda ayakta iken Ku'an-ı kerim'den bir miktar okumak. (Üç kısa âyet, veya üç kısa âyete eşit uzunlukta bir âyet.)

• Rükû: Eller dizlere değecek kadar öne doğru eğilmek.

• Sücûd: Ayak, diz, el, alın ve burunu yere koymak suretiyle bir rekâtta iki kere secde etmek.

• Ka'de-i ahîre: Namazın sonunda "Ettahiyyatü"yü okuyacak kadar oturmak.

NAMAZIN VÂCİPLERİ

Namazın vâciplerinden herhangi birinin terk edilmesi durumu namazı geçersiz kılmaz. Ancak, vâciplerden biri sehven, yani unutulmuş veya yanlışlıkla terk edilmişse sehiv secdesi yapılmalıdır. Eğer kasten terk edilmişse, bu durumda namazın iadesi, yani yeniden kılınması gerekmektedir.

Hanefîler'de vâcip kavramı, diğer mezheplerde bulunmadığından, burada belirtilen vâciplerin bazıları diğer mezheplerde farz ya da sünnet olarak kabul edilir. Farz olan bir şey terk edildiğinde namaz geçersiz hale gelir. Namazın vâciplerinden biri bilerek terk edildiğinde namazı tekrar kılmak gerekirken, yanlışlıkla terk edilmişse sehiv secdesi yapılması zorunludur. Sehiv secdesi yapılmadığında ise eksikliğin getirdiği kerahete rağmen namaz geçerli olarak kabul edilir ve borç düşmüş olur.

Namazın Vâcipleri 

• Her namaza "Allahu Ekber" lâfzıyla başlamak.

• Her rekâtın başında "Fâtiha" sûresini okumak.

• Fâtiha'yı sûre veya âyetten önce okumak.

• Fâtiha'ya bir sûre veya âyet eklemek. Yani farz namazların ilk iki rekâtında, vitir ve nâfile namazların her rekâtında "Fâtiha"dan sonra bir sûre veya üç kısa âyet veya uzun bir âyet okumak.

• İmamın, sabah, akşam, yatsı namazlarının birinci ve ikinci rekâtlarında, cuma, bayram, teravih ve vitir namazlarında Fâtiha ve sûreleri açıktan, öğle ve ikindide içinden okuması.

• İmama uyan kimsenin namazların hepsinde Fâtiha ve sûre okumadan susması.

• Vitir namazında kunut duâlarını okumak.

• İki secdeyi birbiri ardınca yapmak, secdede burunu da alınla birlikte yere koymak.

• Bir farzdan diğerine geçerken "Sübhanellah" diyecek kadar ara vermek.

• Rükû ve secdelerden kalkarken iyice doğrulmak.

• Tâdil-i erkâna riayet etmek.

• Üç ve dört rekâtlı namazlarda, ikinci rekâttan sonra oturmak; ilk ve son oturuşta "Ettahiyyatü"yü okumak.

• Namazların sonunda sağ ve sol tarafa selâm vermek. "Es-selâmu aleyküm ve rahmetullah" cümlesinin "Es-selâm" kısmını söylemek vâcip, diğer kısmını söylemek ise sünnettir.

• Bayram namazlarını kılarken zâid tekbirleri almak.

• Namazda yanılırsa sehiv secdesi yapmak.

• Namaz içinde okunan secde âyetinden dolayı tilâvet secdesi yapmak.